Klara Kvehaugen
Prolog på programkvelden
under Tor Jonsson-minnedagar
27.juli 1991.
Til minne om Tor
Du sa det sjølv, du var ein framand
vi lærde kje å kjenne deg.
Vi flokka oss til leik og dans,
du gjekk din eigen veg.
Visst var det trongt, vi minnest vel dei harde, strenge åra.
Vi fann på mykje moro lell så mang ein trøysam helgekveld
og blanke, fine vårar.
Vi møtte deg på vegen, vi helsa og fekk svar
og nokre ord om vind og ver, slik grendesfolket plar.
Kor gjerne vi ville ha spurt deg om mangt
av alt det du gjekk og visste!
På livsvegen hadde du fått med deg
ein rikdom av åndeleg niste.
Du gav oss stundom djupe svar med ord som beit og greip,
ein annan gong du slo det bort i stor og ramsalt fleip.
Ja, Tor, du var nok både still og stur og ålvorsam;
like vel, ein gong iblant kom humoristen fram.
Det var noko som heitte «å bie på posten»,
den tid vi var unge og vegen var bein.
Vi trassa så tidt både kulden og blåsten,
når snø og holke gjorde at bilen var sein.
Så snart vi hadde avisa i handa,
trakka vi heim att på mørkredde bein.
I mørkret er det lett å prate, der høyrest stundom sterke ord
om stell og styre, likt og ulikt,
om urett som var gjord.
Vi tok og delte dette litt på makta til beste for folk og land.
Ja, verda vart omsnudd der og da, slik berre ungdom kann.
Det tok oss ikkje lange stunda, Posthusbakken var kald.
Der var du, Tor, rett ofte med, og mangt eit gullkorn fall. –
Iblant du gjekk på fisketur langs elva vill og stri.
I all di tid var Guds natur den store kyrkja di.
Og Bøvra kan vel rope høgt i trongt og steinut far,
ein annan stad ho kviler ut og kviskrar still og var.
Ho bar visst mangt eit bod til deg
om verda langt frå allfarveg, der høgfjells-tempel
lyfter seg med tinderad og skar, der skya dreiv og
stilla rådde, lufta var så rein –
å ja, eg veit du sa ein gong, du dyrka ikkje stein!
Men elsken din til foss og fjell
og alt som høyrer te`
skin fram or skriftom dine lell
som mønsteret i ein vev.
Du vaks til mann, du for avstad.
Vi møtte deg att snart i skrifter og blad.
Vi tykte du brukte strenge ord
og spurde kvarandre i undring stor;
«Kva er det i grunnen han vil oss, han Tor?».
Det var kje lett å skjøne alt, slik som ein gjerne vil,
vi las det ein gong, la det bort
og las det ein gong til.
Vi fylgde med Kong Husmannsgut,
den dagen han for til byn.
I tanken drog vi også ut
og dette lengt og draumesyn og tankar som han tenkte
og såg kor ljosa blenkte.
Du song vel om guten ved fattigdomsglaset,
men også om solskin og blomar i glaset.
Skurdfolk i åkeren ein haustkald dag,
dei ottast for nattfrost og hadde skaplag.
For der det er kløkkje og frostlendt
kan haustnatta rett vere hardhendt.
Du kunne fortelje ein daglegdags ting
med ord som gav tankane venger
og verda vår vart ein vidare ring,
du rørde ved mange strenger.
Du skreiv så tungt og hjartesårt
om døden og den stengde døri,
men også mange glade vers med varme og humør i.
Var tonen stundom nokså kvass
og verset fullt av beinhard trass, –
det står her, slik du skreiv det ned.
Slik skal det vare ved.
Det var ein vinterkveld det kom
eit bod at livet ditt var slutt.
I stua vart det kvævt og trongt,
og vi fann vegen ut.
Det knirka under foten, for kulden var så streng.
Den kvite vinterkåpa låg
og sveipte mark og eng.
På himmelen stod ein stjernehær
og blinka som så ofte før.
Dei slepte ingen løyndom ut
og nemnde ikkje sorg og sut.
Vi hadde ikkje tenkt på at du bar så tung ei bør!
Men bjørk og gran, og furu med
i stille, klåre kveld,
dei bøygde kvite greiner ned og helsa stilt farvel.
Dei står her, orda dine Tor!
Så dyr ein skatt, ein rikdom stor.
Kvar helsing i frå fjell og foss,
slik som du tydde det for oss, det er vårt arvegull.
Og våre born og barneborn skal finne dine tankekorn
og ta ein prat med far og mor
om kven han var, han Tor.
Ja, arven skal vi verne om. Du får ha takk da, Tor!
Di heimegrend, ditt bygdelag vil heidre minnet ditt i dag
med dine eigne ord.
«Det er dei same fjell som før,
det er den same sol som blør
på tind og nut.
Og dei du vende odd imot
er runne av den same rot
med same sut.»